သဘာဝရင္းျမစ္က်ိန္စာသင့္ျခင္း (Natural Resources Curse)

၂၀၁၃ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ ၃၀ ရက္ (အဂၤါေန႔)　ထုတ္ ေမာ္နီတာဂ်ာနယ္ Vol. 2 No. 52 ပါ ေဆာင္းပါး။

သဘာဝရင္းျမစ္က်ိန္စာသင့္ျခင္း (Natural Resources Curse)

 အပိုင္း ၁

နိဒါန္း။  ။ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ကြ်န္းသစ္၊ သစ္မာ၊ သစ္ေမႊး၊ ေက်ာက္သံပတၱျမား၊ ေက်ာက္စိမ္း၊ ေရနံ၊ သဘာဝဓါတ္ေငြ႕၊ သံ၊ ေၾကးနီ၊ ဝူဖရမ္ သုိ႔မဟုတ္ တန္စတင္၊ သြတ္၊ ေရႊ၊ ေငြတိုု႔အျပင္ ေရထြက္ပစၥည္းမ်ား ေပါႂကြယ္ဝေသာႏုိင္ငံျဖစ္သည္။

ရန္ကုုန္တကၠသိုုလ္ေက်ာင္းထြက္မ်ားသည္လည္း ကမၻာ့ႏုိင္ငံေရး စီးပြါးေရး၊ ပညာေရး၊ လူမႈေရးတို႔တြင္ ဦးေဆာင္ႏုိင္သည့္ ပညာတတ္စာရင္းဝင္မ်ား ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္သဘာဝရင္းျမစ္ (Natural Resources) ႏွင့္ လူသားရင္းျမစ္ (Human Resources) ႏွစ္ခုလံုုး ႂကြယ္ဝသည့္ႏုိင္ငံ ျဖစ္ခဲ့ဖူးသည္။ 

ရန္ကုန္တကၠသိုလ္သည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏုိင္ငံအသီးသီးမွ ပညာေတာ္သင္မ်ား အထင္တႀကီးဂုုဏ္ယူစြာ လာေရာက္ပညာရွာမွီးရာ ထိပ္တန္းတကၠသိုုလ္ႀကီးတစ္ခု ျဖစ္သလိုု၊ မဂၤလာဒံုေလဆိပ္သည္လည္း အေရွ႕ေတာင္အာရွ၏ ေခတ္အမွီဆံုး ေလဆိပ္ႀကီးတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ဖူးသည္။ ကိုလိုနီစံနစ္ေအာက္မွမလြတ္ေျမာက္မီ ၿဗိတိသွ်တိုု႔က အေရွ႕ေတာင္အာရွ၏ အတိုးတက္ဆံုးႏုိင္ငံျဖစ္လာရန္ အလားအလာရွိသည့္ႏုိင္ငံအျဖစ္ သူတိုု႔၏ မွတ္တမ္းထဲတြင္ ေရးမွတ္ထားခဲ့ဖူးသည္။ သိုု႔ရာတြင္ လူသားရင္းျမစ္ႏွင့္ သဘာဝရင္းျမစ္ေပါ ႂကြယ္ဝေသာျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ၿဗိတိသွ်တိုု႔ ထင္သလို ျဖစ္မလာဘဲ ကမၻာႏွင့္မေျပာႏွင့္ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ပင္မယွဥ္ႏုိင္ဘဲ လူမြဲႏုိင္ငံဘဝသိုု႔ ေရာက္ရွိလာခဲ့ရသည္မွာ အဘယ္ေၾကာင့္နည္း။ ဤေဆာင္းပါးက အေျဖအခ်ိဳ႕ကုိ ထုတ္ေပးႏုိင္လိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။

ထြန္းေအာင္ေက်ာ္  (ဒီဇင္ဘာလ ၂၅ရက္၊ ၂၀၁၂ ခုုႏွစ္)

ျပန္လည္ျဖည့္စြက္ျခင္း မတ္လ ၁၅ ရက္၊ ၂၀၁၃ ခုုႏွစ္။

“ယေန႔ကေန ေနာင္ ၁၀ ႏွစ္ အႏွစ္ ၂၀ ၾကာတဲ့အခါ ေရနံ (ဓါတ္ေငြ႕) ထြက္ျခင္းဟာ ကြ်န္ေတာ္ တိုု႔ႏုိင္ငံ ပ်က္စီး ေရးလမ္းကိုု ေခၚေဆာင္လာတယ္ ဆိုတာကိုု အားလံုုးကျမင္ရေတာ့မွာ ျဖစ္တယ္။”

ဝွမ္ပါဘလိုု ပီရက္စ္ အယ္ဖြန္ဆိုု  (Juan Pablo Pe’rez Alfonzo)

(ဗင္နီဇြဲလားႏုိင္ငံေရးသမား ႏွင့္ အိုုပက္ (OPEC) ေရနံအဖြဲ႔ကိုု စတင္တည္ေထာင္ရာတြင္ ပါဝင္ခဲ့သူ)　

စီးပြါးေရးပ်က္ကပ္ထက္ သဘာဝရင္းျမစ္က်ိန္စာသင့္ျခင္းက ပိုု၍ဆိုုးဝါးသည္ဆိုုသည့္ အေတြးအေခၚသည္ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္ ဝန္းက်င္တြင္ ေခတ္စားလာခဲ့သည္။ ၁၉၉၃ ခုုႏွစ္တြင္ သဘာဝရင္းျမစ္ က်ိန္စာသင့္ျခင္း ဆိုုသည့္အသံုုးအႏႈန္းကို စတင္သံုုးစြဲသူမွာ ရစ္ခ်တ္ေအာ္တီ (Richard Auty) ဆိုုသူျဖစ္သည္။ သူက သဘာဝရင္းျမစ္ႂကြယ္ဝေသာႏုိင္ငံမ်ားသည္ ထိုႂကြယ္ဝမႈကို အသံုးခ်၍ မိမိတိုုင္းျပည္စီးပြါးေရးတိုးတက္ျမင့္မားလာေစေရးကိုု မလုုပ္ႏုိင္ဘဲ ဆန္႔က်င္ဖက္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကိုသာ ျဖစ္ေစခဲ့သည္ဟုုဆိုုသည္။ သဘာဝရင္းျမစ္ခ်ိဳ႕တဲ့သည့္ႏုိင္ငံမ်ားက ရင္းျမစ္ေပါႂကြယ္ဝသည့္ ႏုိင္ငံမ်ားထက္ စီးပြါးေရးတိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ သာလြန္သည္ဟုု သူက ဆိုုသည္။

အမွန္စဥ္စစ္ သဘာဝရင္းျမစ္ေပါႂကြယ္ဝသည့္ႏုိင္ငံမ်ားက ရင္းျမစ္ခ်ိဳ႕တဲ့သည့္ႏုိင္ငံမ်ားထက္ စီးပြါးေရး ပိုမိုေကာင္းမြန္ရမည့္အစား ပိုုမိုုနိမ့္က်ေနသည္မွာ အေျဖထုတ္ခ်င္စရာအခ်က္တစ္ခု ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ထိုု႔ေၾကာင့္ ပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာမႈမ်ားစြာျပဳလုုပ္ခဲ့ၾကၿပီး ထိုအထဲမွ ပညာရွင္ ဂ်က္ဖရီရွက္ (Jeffrey Sachs) ႏွင့္ အင္ဒယူးဝါနာ (Andrew Warner) တုိ႔က သဘာဝရင္းျမစ္ေပါႂကြယ္ဝမႈႏွင့္ စီးပြါးေရးေႏွးေကြးနိမ့္က်ရျခင္း၏ဆက္စပ္မႈကြင္းစက္ကိုု ရွာေဖြေထာက္ျပႏုိင္ခဲ့သည္။

သဘဝရင္းျမစ္က်ိန္စာသင့္ျခင္းကို ေပါႂကြယ္ဝမႈေနာက္ကြယ္မွ အမွန္တရား ဟုလည္းေခၚေဝၚၾကသည္။ ေသာမတ္စ္ အိုင္ပယ္လီ (Thomas I. Palley) က ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလထုတ္ ႏုိင္ငံတကာဝန္ေဆာင္မႈဂ်ာနယ္ (Foreign Service Journal) တြင္ သဘာဝရင္းျမစ္က်ိန္စာသင့္ျခင္းကို မည္သုိ႔လြတ္ေအာင္လုပ္ရမည္ (Lifting the Natural Resourse Curse) ေဆာင္းပါးတြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခဲ့သည္။

“ကမၻာ့အဆင္းရဲဆံုုးႏုိင္ငံအမ်ားစုုသည္ ထူးထူးျခားျခား ေရနံႏွင့္အျခားသဘာဝရင္းျမစ္မ်ား ေပါႂကြယ္ဝေသာႏုိင္ငံမ်ား ျဖစ္ေနၾကသည္။ ပညာရွင္မ်ား သုုေတသနျပဳမႈအရ ကုုလသမဂၢလူသားတိုုးတက္မႈအညႊန္းတြင္ တိုုင္းျပည္၏ဘ႑ာေရးကိုု ေရနံႏွင့္ သဘာဝတြင္းထြက္ ေပါႂကြယ္ဝမႈအေပၚ အဓိကမွီခိုုေနရေသာႏုိင္ငံမ်ားသည္ အျခားႏုိင္ငံမ်ားထက္ မ်ားစြာနိမ့္က်လ်က္ ရွိေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္။ ထ႔ိုုျပင္ ထိုုႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ၊ ျပည္တြင္းပဋိပကၡမ်ား ငါးႏွစ္တစ္ႀကိမ္ခန္႔ ေပၚေပါက္ေနမႈ၊ ျပည္သူမ်ား ဆင္းရဲႏြံ႔တြင္းက်ေရာက္ေနမႈ၊ တိုုင္းျပည္ဝင္ေငြသံုုးစြဲမႈအခ်ိဳးအစားတြင္ စစ္ေရးသံုုးစြဲမႈက အျမင့္မားဆံုုးျဖစ္ေနမႈ၊ အုုပ္ခ်ဳပ္ေသာအစိုုးရ သည္အျခားသဘာဝရင္းျမစ္ခ်ိဳ႕တဲ့ေသာႏုိင္ငံမ်ားထက္ အာဏာရွင္ဆန္ေသာ အစိုုးရမ်ား ျဖစ္ေနေၾကာင္းကုိ ေလ့လာေတြ႔ရွိရသည္ဟု ဆိုုသည္။ ထိုုကဲ့သိုု႔ျဖစ္ရျခင္းမွာ အက်င့္ပ်က္ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ အရာရွိမ်ားက သဘာဝရင္းျမစ္မ်ားကို အလြဲသံုုးစားျပဳလုုပ္၍ တိုုင္းျပည္တိုးတက္ ဖြ႔ံၿဖိဳးေရးထက္ မိမိအတြက္ ကိုယ္က်ိဳးရွာခဲ့ေသာေၾကာင့္ပင္ျဖစ္သည္။ ထိုု႔ထက္ပိုုသည့္အခ်က္က သံယံဇာတမ်ားကို အခ်င္းခ်င္းလုၾကရာမွ ျပည္တြင္းစစ္မီးေတာက္ေလာင္ျခင္းကို ျဖစ္ေစသည္မွာလည္း အေၾကာင္းရင္းတစ္ရပ္ျဖစ္သည္ဟုု တင္ျပခဲ့သည္။”

သဘာဝရင္းျမစ္က်ိန္စာသင့္ေနေသာႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အင္ဂိုလာ၊ ႏုိင္ဂ်ီးရီးယား၊ ကင္မရြမ္း၊ ကြန္ဂို၊ အီေကြဒို၊ အီရတ္ႏွင့္ ျမန္မာနုုိင္ငံတို႔ ပါဝင္သည္။ ကမၻာ့ဘဏ္အုုပ္စုု (The World Bank Group) ၏ ပုဂၢလိကက႑စာမွတ္စုုအမွတ္ ၂၉၁ တြင္ ေထာက္ပံ့မႈႏွင့္ သဘာဝရင္းျမစ္က်ိန္စာစာတမ္းတြင္သုေတသနျပဳမႈမွ ေတြ႔ရွိရသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားကို တင္ျပထားသည္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုုးတက္ေရး (Development) ပညာရွင္တခ်ိဳ႕သည္ ႏုိင္ငံျခားေထာက္ပံ့ကူညီမႈသည္လည္း က်ိန္စာသင့္ျခင္း အမ်ိဳးအစားထဲတြင္ ပါဝင္သည္ဟုုဆိုုၾကသည္။ သူတို႔၏သုေတသနျပဳမႈသည္ ၿပီးဆံုုးမႈမရွိေသးေသာ္လည္း ျဖစ္ႏုိင္ေခ်ရွိျခင္းကိုမူ မျငင္းပယ္ႏုိင္ဟုဆိုုသည္။ သူတိုု႔က ထိုုကဲ့သိုု႔က်ိန္စာမသင့္ရန္ မည္သို႔မည္ပံု ေရွာင္ရွားရမည္ကို ၾကံစည္စဥ္းစားသလို ဤေလ့လာမႈကိုုေလးေလးနက္နက္ထားၿပီး လုုပ္ေဆာင္သင့္သည္ဟုု ယူဆၾကသည္။

စာမွတ္စုုက ”စိန္ေတြဟာ အင္ဂိုုလာ ကိုုခ်မ္းသာလာေအာင္လုုပ္မေပးႏုိင္သလို ေရနံဟာလဲ ဘိုလီဗီးယားႏုိင္ငံကိုု ဖြံ႔ၿဖိဳးလာေအာင္မလုုပ္ေပးႏုိင္ပါဘူး။ ေကာ္တင္ (Coltan= မိုဘိုုင္းဖုုန္းတြင္အသံုုးျပဳေသာ သံယံဇာတပစၥည္း) ႏွင့္ စိန္ေပါႂကြယ္ဝမႈဟာလဲ ကြန္ဂိုုႏုိင္ငံမွာ ျပည္တြင္းစစ္ႀကီးျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးသလိုုျဖစ္ေနျပန္ပါတယ္”

ဂ်က္ဖရီဒီရွက္စ (Jeffrey D. Sachs) က ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ (transparency) ႏွင့္ တာဝန္ခံမႈ (accountability) တိုု႔သည္သာ က်ိန္စာသင့္ျခင္းမွကာကြယ္ႏုိင္မည့္ေဆး ျဖစ္သည္ဟုုဆိုုသည္။

အစိုုးရႏွင့္ျပည္သူတိုု႔လြန္ဆြဲပြဲ (Tug of War between the people and government)

အစိုုးရကမ်ားျပားလွေသာရင္းျမစ္မ်ားႏွင့္ ဝင္ေငြမ်ားကို အပိုင္စီးထားၿပီး ျပည္သူတိုု႔အတြက္ထက္ သူတို႔ဇိမ္ခံရန္ သံုးျဖဳန္းေနျခင္းေၾကာင့္ ျပည္သူမ်ားက ဆန္႔က်င္လာၿပီး သူတိုု႔၏ရပိုုင္ခြင့္မ်ားကိုု ေတာင္းဆိုုရင္း အစိုးရႏွင့္ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုုင္မႈ ျဖစ္လာခဲ့သည္။  ထိုရင္းျမစ္မ်ားေၾကာင့္ ျပည္သူတိုု႔၏ လူမႈေရးဘဝျမင့္တက္လာရမည့္အစား ပိုမိုနိမ့္က်သြားခဲ့ရသည္။ ထို႔အတြက္ေၾကာင့္ သဘာဝရင္းျမစ္မ်ားသည္ ျပည္သူတိုု႔အတြက္ က်ိန္စာတိုုက္ခံရသလိ ုျဖစ္လာခဲ့သည္။

အတြင္းပဋိပကၡ  (Internal conflict)

ေကာ္လီယာ (Collier 2007) ၏ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္စာတမ္းတြင္ သဘာဝရင္းျမစ္သည္ လူ႔ေဘာင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအတြင္း မတူညီေသာအဖြဲ႔မ်ား တစ္ဖြဲ႔ႏွင့္ တစ္ဖြဲ႔၊ အုပ္စုုမ်ား တစ္စုႏွင့္ တစ္စုအတြင္း သူတိုု႔၏ရွယ္ယာမ်ား ေဝစုုမ်ားအတြက္ လုၾကရင္း ပဋိပကၡျဖစ္ေစမႈကို ျဖစ္ေပၚေစခဲ့ျခင္းႏွင့္ လွံဳေဆာ္မႈမ်ားကိုုလည္း သက္ေရာက္ေစခဲ့သည္ဟုု ဆိုပါသည္။ တခါတရံ ထိုရင္းျမစ္ထုုတ္ယူမႈႏွင့္ပတ္သက္ၿပီးျဖစ္ေပၚေနေသာ ပဋိပကၡသည္ ေဒသတြင္း ထင္ရွားစြာပြင့္ထြက္လာၿပီး ျပည္နယ္ခြဲထြက္လိုမႈအထိ ျဖစ္လာတတ္သည္ဟု ဆိုုပါသည္။ သာဓကအားျဖင့္ အင္ဂိုလာ၏ေရနံႂကြယ္ဝသည့္ ကာဘင္ဒါ ျပည္နယ္ (Cabinda Province) တြင္ ခြဲထြက္ရန္ ေတာင္းဆိုမႈ ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ထိုုပဋိပကၡသည္ ပုန္းကြယ္ေနေသာအေနအထား အသြင္ပံုစံျဖင့္ ရွိေနတတ္သည္။ သာဓကအားျဖင့္ အစိုးရဝန္ႀကီးဌာနမ်ားအခ်င္းခ်င္း သို႔မဟုတ္ ဌာနဆိုုင္ရာမ်ား အခ်င္းခ်င္း ဘတ္ဂ်က္လ်ာထားမႈ ဝင္ေငြမ်ားမ်ား ျပသႏုိင္ရန္အတြက္ သဘာဝရင္းျမစ္လုပ္ကြက္ကို လုၾကသည္မ်ားလည္းရွိသည္။ ထိုအခ်က္မ်ားသည္ အစိုးရ၏စီမံခန္႔ခြဲမႈအရည္အေသြးကို ထိခိုက္က်ဆင္းေစခဲ့သည္။

သဘာဝရင္းျမစ္ေၾကာင့္ လက္နက္ကိုုင္ပဋိပကၡျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္းမ်ားလည္း ရွိသည္။

၁။ သဘာဝရင္းျမစ္က်ိန္စာသင့္ျခင္း၏ရိုက္ခတ္မႈသည္ အစိုုးရ၏အုုပ္ခ်ဳပ္ႏုိင္မႈအရည္အခ်င္းႏွင့္ စီးပြားေရးစြမ္းေဆာင္ႏုိင္မႈ စြမ္းရည္ကို က်ဆင္းေစသည့္အျပင္ ယင္းႏုိင္ငံမ်ားအား အင္အားခ်ိ႕နဲ႔ေနမႈမ်ားကိုု တိုုး၍ျဖစ္ေပၚေစသည္။

၂။ သဘာဝရင္းျမစ္လုစစ္ပြဲမ်ား - ထိုုစစ္ပြဲမ်ားသည္ အုပ္စုတစ္ခုုက လက္ဝါးႀကီးအုုပ္ၿပီး သဘာဝရင္း ျမစ္မ်ားကိုု ထိန္းခ်ဳပ္ထားျခင္းေၾကာင့္ အျခားအုုပ္စုုမ်ားမွ ေဝစုေတာင္းျခင္း သုိ႔မဟုတ္ အင္အားသံုးဝင္ေရာက္လာျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ စစ္ပြဲမ်ား ျဖစ္လာရသည္။

သုေတသီတစ္ဦး၏ေလ့လာခ်က္အရ တိုုင္းျပည္၏ ျပည္တြင္းစုစုေပါင္းထုုတ္ကုုန္ (GDP: Gross Domestic Product) ၏၂၅ ရာႏႈန္းကို ျပည္ပသိုု႔တင္ပိုု႔ေသာႏုိင္ငံတြင္ ပဋိကၡျဖစ္ႏုိင္ေခ် ၃၃ ရာႏႈန္း ရွိၿပီး ျပည္တြင္းထြက္ကုုန္၏ ၅ ရာႏႈန္းကိုုသာ တင္ပိုု႔ေသာႏုိင္ငံသည္ ပဋိပကၡ ျဖစ္ႏုိင္ေခ် ၆ ရာႏႈန္းအထိ က်ဆင္းသြားေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္ဟုဆိုုသည္။

ႏိုုင္ငံတကာစစ္ပြဲႏွင့္ ပဋိပကၡ (International war and conflict)

ေရနံႂကြယ္ဝေသာႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ႏုိင္ငံတကာပဋိပကၡမ်ားကိုု ပိုုမိုု၍ရင္ဆိုုင္ရသည္။ ထိုအခ်က္သည္ ေရနံရလိုုမႈေၾကာင့္ ေရနံႂကြယ္ဝေသာႏုိင္ငံမ်ားအေပၚ ေပၚေပါက္လာသည့္ရန္လိုမႈ စစ္ပြဲျဖစ္သည္။ သာဓကမ်ားမွာ- အီရတ္ႏုိင္ငံမွ အီရန္ႏွင့္ ကူဝိတ္ႏုိင္ငံမ်ားသိုု႔ စစ္ေရးက်ဴးေက်ာ္မႈ၊ ၁၉၇၀-၁၉၈၀ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္း လစ္ဗ်ားႏုိင္ငံမွ ခ်တ္ႏုိင္ငံတြင္းသုိ႔ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ က်ဴးေက်ာ္ဝင္ေရာက္ျခင္း၊ ၂၀၀၈ ခုုႏွစ္တြင္ ဗင္နီဇြဲလားမွ ကိုုလံဘီယာႏုိင္ငံအား စစ္ေရးအရလံႈေဆာ္တိုုက္ခိုုက္ျခင္း တိုု႔သည္ ေရနံေၾကာင့္ျဖစ္သည့္စစ္ပြဲမ်ားျဖစ္သည္။

ႏုိင္ငံတကာမွ ဖိအားေပးျခင္း (International pressure)

သဘဝရင္းျမစ္ႂကြယ္ဝသည့္ဆင္းရဲေသာတတိယႏုိင္ငံမ်ားအေပၚ ႏုိင္ငံတကာမွ ထိုုရင္းျမစ္မွရေသာဝင္ေငြကို လူမႈျပန္လည္ထူေထာင္ေရးလုုပ္ငန္းမ်ား၊ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးလုုပ္ငန္းမ်ား သို႔မဟုုတ္ စီးပြားေရးႏွင့္ တိုုင္းျပည္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုုးတက္ေရးတိုု႔တြင္ မွ်တစြာ အသံုုးမျပဳခဲ့လွ်င္ ဖိအားေပး၍ ျပဳလုပ္ေစျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုဖိအားေပးမႈမ်ိဳးကိုု အင္အားႀကီးႏုိင္ငံမ်ားျဖစ္သည့္ အေမရိကႏုိင္ငံ၊ ကမၻာ့ေရွ႕ေဆာင္အေနာက္ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ား၊ ကုလသမဂၢႏွင့္ လြတ္လပ္မႈကိုုလိုုလားအားေပးသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားျဖစ္သည့္ ကမၻာ့စီးပြါးေရးအဖြဲ႔ (World Trade Organization) ႏွင့္ ႏုိင္ငံတကာေငြေၾကးရံပံုေငြအဖြဲ႕(International Monetary Fund) မ်ားက ျပဳလုုပ္ေလ့ရွိၾကသည္။

အခြန္ေငြေကာက္ခံျခင္း (Taxation)

သဘာဝရင္းျမစ္ေပါႂကြယ္ဝမႈကို တိုုင္းျပည္စီးပြါးေရးအရ မွီခိုုမႈမရွိေသာႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အစိုုးရက ျပည္သူလူထုုထံမွ အခြန္အေကာက္ယူသည္။ ထိုျပည္သူမ်ားကလည္း ၎တို႔လိုအပ္ခ်က္မ်ားကိုု စြမ္းေဆာင္ႏုိင္ရန္ႏွင့္ တာဝန္ခံႏုိင္မႈကိုု အစိုးရက ထိေရာက္စြာ ျပဳလုုပ္ေပးရန္ ေတာင္းဆိုႏုိင္ၾကသည္။ ဤအေပးအယူလုုပ္မႈသည္ အုုပ္ခ်ဳပ္သူႏွင့္ အုုပ္ခ်ဳပ္ခံျပည္သူတိုု႔ၾကားရွိ ႏုိင္ငံေရးအရ ဆက္ဆံမႈပင္ျဖစ္သည္။

သဘာဝရင္းျမစ္ကိုု တိုုင္းျပည္စီးပြါးေရးအရမွီခိုုေနရေသာႏုိင္ငံမ်ားတြင္မူ အုုပ္ခ်ဳပ္သူသည္ ျပည္သူမ်ားထံမွ အခြန္ေကာက္စရာ မလိုေပ။ သူတိုု႔တြင္ အာမခံႏုိင္သည့္သဘာဝရင္းျမစ္မ်ား ရွိေနခဲ့၍ ျဖစ္သည္။ ျပည္သူမ်ားကိုု အခြန္မေကာက္ခံသည့္အတြက္ ျပည္သူမ်ားမွ အစိုုးရကိုု ရင္းျမစ္ေရာင္းရေငြမ်ားကိုု မည္သုိ႔သံုုးစြဲေနသည္ကို ေတာင္းဆိုႏုိင္မႈက နည္းပါးသြားသည္။ အစိုုးရ၏တိုုင္းျပည္သံယံဇာတမ်ားသံုုးစြဲမႈအေပၚေစာင့္ၾကည့္သည့္ လြတ္လပ္ေသာလူ႔ေဘာင္အဖြဲ႔အစည္း (Civil Society) မ်ားက အစိုုးရဌာနမ်ား၏ျခစားမႈမ်ားကို ေဖၚထုတ္ႏုိင္သည့္အတြက္ ထိုုအဖြဲ႔အစည္းမ်ိဳးသည္ အုုပ္ခ်ဳပ္သူတိုု႔၏ ရင္းျမစ္အက်ိဳးအျမတ္မ်ားအေပၚ စည္းဇိမ္ယစ္ေနမႈကိုု ေႏွာက္ယွက္ေဖၚထုတ္ႏုိင္သျဖင့္ ပိတ္ပင္ႏုိင္ပါက ပိတ္ပင္ျပစ္တတ္သည္။

ထိုအေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ ျပည္သူမ်ားကို အစိုုးရမွ ဂရုုစိုုက္မႈမရွိဘဲ ႏွိမ့္ခ်အေလးမထားတတ္ၾကေခ်။ ထိုုအခါ ျပည္သူမ်ားက ကန္႔ကြက္မႈမ်ားျဖင့္ တံုု႔ျပန္လာလွ်င္ အစိုုးရက ထိုုရင္းျမစ္မ်ားမွရရွိသည့္ေငြကို လက္နက္ကိုုင္အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္သည့္ စစ္တပ္၊ ရဲတိုု႔ကို ေငြေၾကးေထာက္ပံ့၍ ထိုကန္႔ကြက္မႈမ်ားကိုု ႏွိမ္နင္းေလ့ရွိသည္။ ထိုုကဲ့သိုု႔ သဘာဝရင္းျမစ္မ်ားကိုုမွီခိုု၍ တိုုင္းျပည္ ဝင္ေငြကို အားထား ေနရေသာႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈ၊ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈႏွင့္ စီမံခန္႔ခြဲမႈညံ့ဖ်င္းမႈတိုု႔ ပိုမိုမ်ားျပားေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။

ဒါတ္ခ္်ေရာဂါ (Dutch disease)

ဒါတ္ခ္်ေရာဂါသည္ စီးပြါးေရးအရျဖစ္ေပၚလာေသာထူးျခားသည့္သြင္ျပင္လကၡာဏာတစ္ရပ္ ျဖစ္သည္။ သဘာဝရင္းျမစ္ တင္ပိုု႔ေရာင္းခ်ျခင္းမွ ရေသာဝင္ေငြေၾကာင့္ ျပည္တြင္းရွိ ကုုန္ထုုတ္လုုပ္ေသာစီးပြါးေရးလုုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ပံုုမွန္ေငြေၾကးလဲလွယ္မႈႏွဳန္းမ်ား ျမင့္တက္လာျခင္းႏွင့္ လုုပ္ခမ်ားတိုုးျမင့္လာျခင္းတို႔ကုိ ၾကံဳေတြ႔လာရသည္။ ထိုအခါ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ျပည္တြင္းကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ားမွ ထုတ္ကုုန္မ်ားသည္ ယခင္ကထက္ ေစ်းႀကီးသြားသျဖင့္ ကမၻာ့ေစ်းကြက္တြင္ ဝယ္ယူသူေလ်ာ့နည္းသြားခဲ့ၿပီး မယွဥ္ၿပိဳင္ႏုိင္ဘဲ က်ဆင္းသြားခဲ့သည္။ ထိုုကဲ့သိုု႔ျဖစ္ျခင္းကို ဒါတ္ခ္်ေရာဂါဟု ေခၚသည္။ ျပည္ပသြင္းကုုန္မ်ားက ျပည္တြင္းထြက္ကုုန္မ်ားထက္ ေစ်းသက္သာေနသျဖင့္ ျပည္တြင္းလုုပ္ငန္းရွင္မ်ား စီးပြားပ်က္လာၿပီး အလုပ္လက္မဲ့မ်ား ေပါမ်ားလာခဲ့သည္။ ထိုမွတဆင့္ တိုင္းျပည္၏ကုန္ထုတ္လုပ္မႈကြ်မ္းက်င္သည့္ အေဆာက္အအံုုႀကီး တစ္ခုုလံုုး ထိခိုုက္လာၿပီး တိုုင္းျပည္စီးပြားပ်က္ ကပ္ဆိုက္ခဲ့ရသည္။ ထိုျပႆနာသည္ ေရာမအင္ပါယာႀကီး ရီပတ္ပလစ္အျဖစ္မွ ေျပာင္းလဲစဥ္တြင္လည္းေကာင္း၊ ၿဗိတိသွ်အင္ပါယာႀကီး အျမင့္မားဆံုုးထြန္းေတာက္ေနစဥ္ကာလတြင္လည္းေကာင္း ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ရဖူးသည္။ ဒါတ္ခ္်ေရာဂါဆိုုသည့္ အသံုုးအႏွဳန္း စတင္ျဖစ္လာသည္မွာ ၁၉၅၉ ခုုႏွစ္တြင္ ဂေရာ္နီဂင္ (Groningen) ဆိုသည့္အရပ္တြင္ သဘာဝဓါတ္ေငြ႔အေျမာက္အမ်ားေတြ႔ ရွိခဲ့ျခင္းမွ စတင္ခဲ့သည္။ နယ္သာလန္ (ဒါတ္ခ္်) မ်ားက ယင္းဓါတ္ေငြ႔အေျမာက္အမ်ားကိုု ထုုတ္လုုပ္ ၿပီးႏုိင္ငံျခားသိုု႔ တင္ပိုု႔ေရာင္းခ်၍ အျမတ္ေငြရွာေဖြခဲ့သည္။ သိုု႔ရာတြင္ ဓါတ္ေငြ႔မ်ား တိုုင္းျပည္မွထုုတ္လုုပ္သည့္ တစ္ခ်ိန္တည္းတြင္ အျခားႏုိင္ငံမ်ားႏွင္ ့ျပည္ပပိုု႔ကုုန္မ်ားကုိ ယွဥ္ၿပိဳင္ရသည္။ နယ္သာလန္ႏုိင္ငံ၌ ဓါတ္ေငြ႔ထုုတ္လုုပ္မႈကို အဓိကေဇာင္းေပး၍ လုုပ္ေနခ်ိန္တြင္ တိုုင္းျပည္ေငြေၾကးတန္ဖိုုး လွ်င္ျမန္စြာ ျမင့္တက္လာခဲ့ၿပီး တိုင္းျပည္၏ ႏုိင္ငံျခားပိုု႔ကုန္မ်ား၏ ေစ်းကြက္ကို ထိခိုက္လာေစခဲ့သည္။ ဓါတ္ေငြ႔ေစ်းကြက္ႀကီးမားလာသည္ႏွင့္အမွ် ႏုိင္ငံျခားပိုု႔ကုုန္လုုပ္ငန္းသည္ ညွိဳးၾကံဳေသးငယ္သြားခဲ့သည့္အခါ နယ္သာလန္ႏုိင္ငံသည္ စီးပြါးပ်က္ကပ္ႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရေတာ့သည္။ ယင္းအျဖစ္အပ်က္မ်ိဳးကို ဗင္နီဇြဲလား (ေရနံ)၊ အင္ဂိုလာ(ေရနံ)၊ ကြန္ဂိုု (စိန္) ႏွင့္ အျခားႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ေတြ႔ရွိရသည္။ ထိုအခ်က္ကိုု သဘာဝရင္းျမစ္မ်ားက်ိန္စာသင့္ေနျခင္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကသည္။

ဝင္ေငြအတက္အက် အေျပာင္းအလဲျမန္ျခင္း (Revenue volatility)

တခ်ိဳ႕သဘာဝရင္းျမစ္မ်ား၏ေစ်းႏွဳန္းသည္ မတည္ဘဲ အတက္အက်ျမန္သည္။ သာဓကအားျဖင့္ ေရနံစိမ္းေစ်းႏွဳန္းသည္ ၁၉၇၃ ခုႏွစ္ ေရနံအေရးအခင္းၿပီးေနာက္ တစ္စည္လွ်င္ ၃ ေဒၚလာမွ ၁၂ေဒၚလာသုိ႔ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္တြင္ ျမင့္တက္သြားၿပီး တဖန္ ၁၉၈၆ ခုႏွစ္တြင္ ေရနံစိမ္း အလြန္အကံြၽထုုတ္လုုပ္မႈေၾကာင့္ ၂၇ ေဒၚလာမွ ၁၀ေ ဒၚလာသို႔ ျပန္က်သြားျပန္သည္။ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္မွ ဆယ္စုႏွစ္အတြင္း ေရနံစိမ္းေစ်းႏႈန္းသည္ တစ္စည္လွ်င္  ၁၀ ေဒၚလာ မွ ၁၄၅ ေဒၚလာသို႔ တရားလြန္ ျမင့္တက္သြားခဲ့သည္။ ထိုသိုု႔မျဖစ္ခင္ လအနည္းငယ္အတြင္းက လက္ရွိေပါက္ေစ်း၏တစ္ဝက္နီးပါး တစ္စည္လွ်င္  ၆၀ ေဒၚလာသိုု႔ က်ဆင္းခဲ့ဖူးသည္။ အစိုုးရဘ႑ာေရးဝင္ေငြသည္ သဘာဝရင္းျမစ္မ်ားကို အဓိကမွီခိုုအားထားေနရေသာ ႏုိင္ငံျဖစ္ပါက ထိုဝင္ေငြသည္ရင္းျမစ္ေစ်းႏွဳန္းမတည္ၿငိမ္မႈေပၚတြင္ မူတည္၍ အစိုုးရ၏စီမံကိန္းမ်ားကိုု ကေမာက္ကမျဖစ္ေစၿပီး ေႂကြးၿမီတင္ျခင္းကိုုျဖစ္ေစသည္။ သာဓကအားျဖင့္ ၂၀၀၅ ခုုႏွစ္တြင္ အင္ဂိုုလာႏုိင္ငံ၏ ျပည္ပပိုု႔ကုုန္၏ ၉၉.၃ ရာႏႈန္းသည္ ေရနံႏွင့္ စိန္ျဖစ္သည္။ တည္ရွိစဲ စီးပြားေရး အေျခအေနမ်ား ရုတ္တရက္ ေျပာင္းလဲသြားျခင္းေၾကာင့္ သေဘာတူထားသည့္ စာခ်ဳပ္မ်ား၊ ျပည္သူ႔ဖူလံုေရးအစီအစဥ္မ်ားကို ဖ်က္သိမ္းျခင္းမ်ား ျဖစ္လာခဲ့ၾကသည္၊ တရားဥပေဒစုိးမုိးမႈပါ ယိုယြင္းလာၿပီး ျပည္သူတိုု႔၏ဆန္႔က်င္မႈကိုု ခံလာရသည္။

ဝင္ေငြမ်ားမ်ားဝင္လာႏုိင္ေခ်ရွိသည္ဟု ထင္ထားပါက အစိုးရက အေၾကြးကိုု တိုုး၍ယူသည္။ သိုု႔ရာတြင္ သဘာဝရင္းျမစ္တန္ဖိုုးက်ဆင္းလာၿပီး တိုင္းျပည္ေငြေၾကးလဲလွယ္ႏႈန္းတန္ဖိုးပါ က်ဆင္းလာပါက အေၾကြးဝန္ထုုတ္ဝင္ပိုုးႀကီးက လွ်င္ျမန္စြာ ဖိစီးလာတတ္သည္။ ထိုအခါ ရသည့္ဝင္ေငြထက္ အတိုုးႏႈန္းက ႀကီးျမင့္သြားတတ္သည္။ ေရနံႂကြယ္ဝသည့္ ႏိုုင္ဂ်ီးရီးယားႏွင့္ ဗင္နီဇြဲလားႏုိင္ငံတိုု႔သည္ ၁၉၇၀ လြန္ႏွစ္မ်ားအတြင္း ေရနံေစ်းကြက္ေကာင္းခ်ိန္တြင္ သူတိုု႔၏ေႂကြးၿမီဝန္ထုတ္ဝန္ပိုးမ်ား လ်င္ျမန္စြာ ျမင့္တက္လာသည္ကုိ ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ၾကရသည္။ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္း ေရနံေစ်းႏႈန္းမ်ား က်ဆင္းသြားသည့္အခါ ဘဏ္မ်ားမွ ေငြထုုတ္ေခ်းမႈကိုု ရပ္ဆိုင္းလိုက္သည့္အတြက္ အတိုးမဆပ္ႏုိင္ေတာ့ဘဲ တိုးရင္းေပါင္းတက္လာၿပီး ေၾကြးသံသရာ လည္ခဲ့ၾကေပသည္။

အက်င့္ပ်က္ ျခစားျခင္း (Corruption)

သဘာဝရင္းျမစ္ေပါႂကြယ္ဝေသာႏုိင္ငံမ်ားသည္ တိုင္းျပည္စီးပြါးေရးကုိ တစ္ဆင့္ျခင္း ျပဳစုုပိ်ဳးေထာင္ေသာ ေစ်းကြက္စီးပြါးေရး ေပၚလစီျဖင့္ စနစ္တက် လုပ္ေဆာင္ျခင္းထက္ ရင္းျမစ္မ်ားထြက္ရွိရာနယ္ေျမတိုု႔ကိုု ထိန္းခ်ဳပ္အသားေပးအုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းမ်ိဳးကိုု ဦးစားေပးျပဳလုပ္ၾကသည္။ ေငြေၾကးေျမာက္မ်ားစြာ သဘာဝရင္းျမစ္တင္ပိုု႔ေရာင္းခ်ျခင္းမွဝင္လာမႈသည္ ႏုိင္ငံေရးျခစားမႈကုိ ျဖစ္ေပၚေစသည့္ မီးထိုုးေပးသည့္အေၾကာင္းအရာ ျဖစ္သည္။ အစိုုးရသည္ ကုုန္ထုတ္လုပ္မႈ စီးပြားေရးစနစ္ေအာက္မွ အေကာက္အခြန္ေကာက္ခံ၍ ဘ႑ာေငြရွာျခင္းစနစ္အေပၚအေျခခံ၍တည္ေဆာက္ျခင္းကိုု ရင္းျမစ္ေရာင္းခ်မႈ၏ အျပင္ဘက္တြင္ရွိသည့္ လိုအပ္ခ်က္တစ္ခုအျဖစ္ မ႐ႈျမင္သည့္အတြက္ တိုင္းျပည္စီးပြါးေရးသည္ မတုိးတက္ဘဲ ရွိေနခဲ့သည္။

ယေန႔ကမ္းလြန္ေရနံတူးေဖၚမႈကုိ အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ေပးထားျခင္းသည္ အက်င့္ပ်က္ခ်စားေနသည့္ ႏုိင္ငံေရးသမားတို႔ကိုု သူတိုု႔၏စည္းစိမ္ခ်မ္းသာမႈမ်ားအား ကြယ္ဝွက္ရန္အတြက္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ လမ္းဖြင့္ေပးထားျခင္းျဖစ္သည္။ မ်ားျပားလွစြာေသာရင္းျမစ္မ်ားကို ေျမတြင္းမွ ထုတ္ယူမႈမ်ားသည္ တရားမဝင္လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားျဖစ္ၿပီး ထိုုသိုု႔လုုပ္ေဆာင္ေနမႈတိုု႔ကိုု ႏုိင္ငံတကာေကာ္ပိုေရးရွင္းႀကီးမ်ားက ေနာက္ကြယ္မွေနၿပီး အမ်ိဳးသားအစိုးရမ်ားႏွင့္ တိတ္တဆိတ္ပူးေပါင္းၾကံစည္ၿပီး အားေပးေနခဲ့သည္။ ေဒသခံျပည္သူမ်ား၏ကန္႔ကြက္မႈမ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ အေရးစိုက္ျခင္းမရွိဘဲ ပစ္ပယ္ျခင္းခံၾကရသည္။

အက္ေအရဲစ္ (Ed Ayres) ၏ ကမၻာေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕အစည္း (Worldwatch Institute) အစီရင္ခံစာအရ ထိုုကဲ့သိုု႔ တိတ္တဆိတ္ပူးေပါင္းၾကံစည္မႈမ်ားကိုု ကမၻာအႏွံတြင္ေတြ႔ရွိရသည္ဟုုဆိုုသည္။

အေမရိကန္အထက္လႊတ္ေတာ္ႏုိင္ငံျခားဆက္ဆံေရးေကာ္မီတီ (United Sates Senate Foreign Relations Committee) အစီရင္ခံစာ၏ “ေရနံႏွင့္ ဆင္းရဲမြဲေတမႈအမွန္တရား” ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ “မ်ားေသာအားျဖင့္ ဆင္းရဲသူ လူတန္းစားမ်ားအတြက္ ေပးရမည့္ ေရနံေရာင္းရေငြသည္ ခ်မ္းသာသူမ်ား၏ အိပ္ကပ္ထဲသိုု႔သာ ဝင္ေရာက္အဆံုးသတ္သြားခဲ့ျခင္း သိုု႔မဟုတ္ ထိုုေငြမ်ားသည္ ျပည္သူကိုု အက်ိဳးျပဳသည့္ကုုန္ထုုတ္လုုပ္ေသာ စီးပြားေရးလုုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံျခင္းမလုုပ္ဘဲ ႀကီးက်ယ္ခန္းနားသည့္ အေဆာက္အအံုုႀကီးမ်ား၊ ဝင့္ၾကြားရန္အတြက္ ေၾကညာသည့္ စီမံကိန္းမ်ား၌သာသံုုးစြဲျခင္း ေတြ႔ရွိရသည္” ဟုုဆိုုသည္။

ထိုုကဲ့သိုု႔ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈကိုု ကမၻာ့တစ္ဝွမ္းဖြ႔ံၿဖိဳးတိုုးတက္ေရစင္တာ (Center for Global Development) က မည္ကဲ႔သိုု႔ ကာကြယ္ရမည္ကိုု တင္ျပခဲ့သည္။ သူတုုိ႔၏အဆိုုျပဳခ်က္မွာအစိုုးရသည္ သဘာဝရင္းျမစ္ထုုတ္ယူျခင္းမွရရွိသည့္ ဝင္ေငြအခ်ိဳ႕တစ္ဝက္ သိုု႔မဟုုတ္ အကုုန္လံုးကို ျပည္သူမ်ားအား ညီမွ်စြာႏွင့္ ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ ပံုုမွန္လစာအျဖစ္ ခြဲေဝေပးအပ္ရမည္။ ျပည္သူမ်ားလက္ထဲသုိ႔ သဘာဝရင္းျမစ္မွရေသာဝင္ေငြကုိ ထည့္ေပးသည့္အတြက္ ျပည္သူမ်ားထံမွ အခြန္အခကိုု ျပန္လည္ေကာက္ယူျခင္းျဖင့္ အစိုုးရႏွင့္ ျပည္သူတိုု႔၏ ပံုမွန္ဆက္ဆံေရးကိုု ထူေထာင္ရမည္။ ျပည္သူမ်ားမွလည္း အစိုုးရ၏သဘာဝရင္းျမစ္မ်ားအေပၚ စီမံခန္႔ခြဲမႈကိုု ထင္သာျမင္သာရွိရန္ႏွင့္ ျပည္သူ႔အက်ိဳးျပဳလုုပ္ငန္းတိုု႔ကုိ ထိေရာက္စြာ လုုပ္ေဆာင္ရန္ ေတာင္းဆိုုႏုိင္သည္။

လူသားရင္းျမစ္ (Human resources)

ဆင္းရဲေသာႏုိင္ငံမ်ားစြာတိုု႔တြင္ သဘာဝရင္းျမစ္ထုုတ္လုုပ္ရယူေသာ စက္မႈလုုပ္ငန္းမ်ားသည္ တိုုင္းျပည္တြင္းရွိ အျခားေသာလုုပ္ငန္းတိုု႔ထက္ ပိုုမုုိျမင့္မားေသာလစာကိုု ေပးၾကသည္။ ထိုုအခ်က္သည္ ပုုဂၢလိကႏွင့္အစိုုးရ႒ာနမ်ားတြင္ရွိသည့္ အထက္ျမက္ဆံုုးလူေတာ္မ်ားကို ဆြဲေဆာင္သိမ္းသြင္းႏုိင္သျဖင့္ အစိုုးရဌာနမ်ားႏွင့္ ပုဂၢလိကလုုပ္ငန္းမ်ားသည္ ၎တ႔ိုုဌာနရွိ လုပ္ငန္းကြ်မ္းက်င္သည့္လူေတာ္မ်ားကို ဆံုုး႐ံႈးလာၿပီး ဌာနမ်ားကို ထိခိုုက္လာေစသည္။  က်ိန္စာေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ေနာက္အက်ိဳးဆက္တစ္ခုုမွာ လူသားရင္းျမစ္တိုုးတက္အဆင့္မီေရးကို ျပစ္ပယ္ထားမႈပင္ျဖစ္သည္။ သဘာဝရင္းျမစ္မ်ားကုိ ျပည္ပသုိ႔ အဓိကတင္ပိုု႔ေနရေသာ ႏုိင္ငံမ်ားသည္ ပညာေရးက႑ကုိ လစ္လ်ဴ႐ႈတတ္ၾကသည္။ အေၾကာင္းမွာ သူတုိ႔သည္ လက္ရွိစီးပြားေရးအတြက္ မလိုအပ္ဟု ယူဆထား၍ ျဖစ္သည္။

သဘာဝရင္းျမစ္ခ်ိဳ႕တဲ့ေသာႏုိင္ငံမ်ားျဖစ္သည့္ စကၤာပူ၊ တိုင္ဝမ္ႏွင့္ ေတာင္ကုိရီးယားတုိ႔သည္ ၎တိုု႔ႏုိင္ငံ၏ပညာေရးကို ပံုုေအာၿပီးသံုုးၾကသည့္အတြက္ အက်ိဳးဆက္အားျဖင့္ ၎ႏုိင္ငံမ်ားသည္ စီးပြားေရးတြင္ ေခါင္းေထာင္လာၿပီး အေရွ႕ေတာင္အာရွ၏က်ားမ်ား ျဖစ္လာခဲ့သည္။

လူ႔အခြင့္အေရး (Human Rights)

ေရနံထုုတ္လုုပ္ေသာႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ေရနံစိမ္းေစ်း အတက္အက်အလိုုက္ လူအခြင့္အေရး အေကာင္အထည္ေဖာ္သည့္ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားသည္လည္း အခ်ိဳးက်ျဖစ္ေနခဲ့သည္ဟု ဆိုုသည္။ သဘာဝရင္းျမစ္က်ိန္စာသင့္ေနေသာႏုိင္ငံမ်ားတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးသည္ စိတ္ပ်က္ဖြယ္ေကာင္းေလာက္ေအာင္ ခ်ိဳ႕တဲ့ေနတတ္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ လံုးဝမရွိ၍ ေသာ္လည္းေကာင္း ျဖစ္ေနတတ္သည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ သဘာဝရင္းျမစ္က်ိန္စာသင့္ေနေသာႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အာဏာရွင္စံနစ္ သိုု႔မဟုုတ္ ဖိႏွိပ္မႈျပင္းထန္ေသာအစိုုးရမ်ားက အုုပ္ခ်ဳပ္ေလ့ရွိသည္။ ထိုအစိုုးရမ်ား အာဏာဆက္လက္ ရွင္သန္ေနျခင္းမွာ ေရြးခ်ယ္ထားေသာ လက္ေရြးစင္အေပၚလႊာလူတန္းစားမ်ားႏွင့္ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက အားေပးကူညီေထာက္ခံထားၾက၍ ျဖစ္သည္။ အစိုုးရက ထုိလူနည္းစုုလူတန္းစားတစ္စုကိုု ေပ်ာ္ရႊင္ေက်နပ္ေအာင္ ထိန္းထားႏုိင္သေရြ႕ ၎အစိုုးရသည္ အေႏွာင့္အယွက္မရွိဘဲ တိုင္းျပည္ကိုု အုုပ္ခ်ဳပ္သြားႏုိင္သည္။

ထိုုကဲ့သိုု႔ စနစ္ကို သတ္မွတ္ထားသျဖင့္ အကူအညီ အထူးလိုုအပ္ေနေသာ သာမာန္လူမ်ားသည္ အစိုုးရေစာင့္ေရွာက္ကူညီမႈကိုု မရရွိဘဲ ကုိယ့္အားကိုုယ္ကိုုးၿပီး အသက္ရွင္ရပ္တည္ေရးအတြက္ လႈပ္ရွားရုုန္းကန္ၾကရသည္။ ကြန္ဂိုုဒီမိုကရက္တစ္ရီပတ္ပလစ္ႏုိင္ငံတြင္ လူ႔အသက္သည္ လံုးဝတန္ဖိုုးမရွိဘဲ အဓမၼလုပ္အားေပးခိုင္းေစျခင္းသည္ လုပ္ရိုုးလုုပ္စဥ္တစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။

ဗင္နီဇြဲလားႏုိင္ငံသည္လည္း ၎တြင္ရွိသည့္ ေပါႂကြယ္ဝေသာေရနံရင္းျမစ္ေၾကာင့္ ဒုုကၡေရာက္ၿပီးက်ိန္စာသင့္ေနေၾကာင္း ျပသေနခဲ့သည္။  ထိုုႏုိင္ငံတြင္ လြယ္လင့္တကူရေသာေရနံေၾကာင့္ အျခားစီးပြါးေရးလုုပ္ငန္းမ်ား တိုုးခ်ဲ႕လုုပ္ကုိင္ရန္ မလိုေၾကာင္း အကိ်ဳးအျမတ္ႏွိဳင္းယွဥ္ၾကည့္ျခင္းျဖင့္ ၾကည့္သည္။ အက်ိဳးအျမတ္ႏွိဳင္းယွဥ္ၾကည့္ျခင္းဆိုသည္မွာ ဗင္နီဇြဲလားႏုိင္ငံ၏ ေရနံအက်ိဳးအျမတ္သည္ အျခားစီးပြါးေရးလုပ္ငန္းမ်ားထက္ အက်ိဳးအျမတ္မ်ားပါက ေရနံကိုုသာ ထုုတ္လုုပ္ရမည္ဆိုုသည့္ ယူဆခ်က္ျဖစ္သည္။ မည္သိုု႔ပင္ဆိုုေစကာမူ ဗင္နီဇြဲလားႏုိင္ငံ၏ေရနံကုုမၺဏီသည္ ႏုိင္ငံပိုုင္ျဖစ္ၿပီး ေနာက္ျပန္ဆြဲကာ စြမ္းေဆာင္ႏုိင္စြမ္း မရွိေၾကာင္း ေဝဖန္ခံေနရသည္။ ဗင္နီဇြဲလားႏုိင္ငံ၌ သဘာဝရင္းျမစ္ ကိ်န္စာသင့္ေနေၾကာင္း ထင္ရွားသည့္အခ်က္မွာ ဆင္းရဲခ်မ္းသာမႈအၾကား ကြာဟမႈ ႀကီးမားစြာ ျဖစ္ေပၚေနျခင္း ျဖစ္သည္။ ဗင္နီဇြဲလားႏုိင္ငံသမိုင္းတြင္ ေရနံအက်ိဳးအျမတ္မ်ားသည္ ခ်မ္းသာေသာ အေပၚလႊာလူတစ္စုုဆီသိုု႔သာ ေရာက္ရွိသြားၿပီး ေအာက္ေျခလူတန္းစားမ်ားအတြက္ အနည္းငယ္သာ စီးဆင္းေရာက္ရွိသြားေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္။

ကြန္ဂိုရီပတ္ပလစ္ႏုိင္ငံသည္ ကမၻာေပၚတြင္ အေျပာင္းအလဲ အတက္အက် အမ်ားဆံုုးႏုိင္ငံျဖစ္သည္။ သဘာဝရင္းျမစ္ ကိ်န္စာသင့္ျခင္း၊ ေရာဂါအႏၱရာယ္ကပ္ေဘးက်ေရာက္ျခင္း၊ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲမ်ားျဖစ္ေနျခင္းတိုု႔ကို ၾကံဳေတြ႔ေနရသည့္ ႏုိင္ငံျဖစ္သည္။ မယ္မယ္ရရ အစိုုးရဟူ၍ မရွိဘဲ အုုပ္စုုအသီးသီး၊ ဂိုုဏ္းေပါင္းစံုအသီးသီးျဖင့္ ျပည္သူမ်ားကို ေခါင္းပံုုျဖတ္၍ စိန္ႏွင့္ အျခားရွားပါး သံယံဇာတမ်ားကိုု ထုုတ္ယူၾကသည္။ ကြန္ဂိုုရီပတ္ပလစ္သည္ ထူးျခားသည့္ သြင္ျပင္လကၡဏာ ေဆာင္ေသာ က်ိန္စာသင့္ ႏုိင္ငံျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုုေသာ္ ႏုိင္ငံေရးမတည္ၿငိမ္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ စိန္မွရေသာပိုက္ဆံတို႔ကုိ အေပၚလႊာလူခ်မ္းသာအုုပ္စုုအား ေပးရမည့္အစား ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနေသာျပည္တြင္းစစ္ကိုု ေထာက္ပံ့ရာတြင္ သံုုးစြဲေနသည့္အတြက္ ၎စိန္တိုု႔ကိုု ေသြးစြန္းေသာစိန္ (Blood Diamond) ဟုု တင္စားေခၚေဝၚၾကသည္။

အထက္ပါအေၾကာင္းအရာမ်ားက သဘာဝရင္းျမစ္က်ိန္စာသင့္ျခင္းသည္ ျမန္မာနိင္ငံႏွင့္မည္သည့္အခ်က္မ်ားက အက်ံဳးဝင္မႈရွိၿပီး မည္မွ်မွန္ကန္ေနေၾကာင္း တိုုက္ဆိုုင္ၾကည့္၍ ကိုုယ္ပိုုင္ဥာဏ္မ်က္စိျဖင့္ စဥ္းစားခ်င့္ခ်ိန္ႏုိင္ရန္ အေရးႀကီးပါသည္။ မည္သူမဆိုု အုုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုုးရေခါင္းေဆာင္မ်ားအပါအဝင္ လႊတ္ေတာ္ကိုုယ္စားလွယ္မ်ား၊ တပ္မေတာ္ထိပ္တန္းဗိုုလ္ခ်ဳပ္မ်ားႏွင့္ သာမန္အရပ္သူအရပ္သားမ်ားအမ်ားစုုက ဖက္႐ႈေလ့လာသင့္ေသာအခ်က္မ်ား ပါဝင္ပါသည္။ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြါးေရးပညာရွင္မ်ားက သူတိုု႔၏ကမၻာအရပ္ရပ္မွ ေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားကိုု စုုစည္းတင္ျပထားသျဖင့္ တိုုင္းျပည္တိုးတက္လိုေသာ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ရွိသူ မည္သူမဆို အမိျမန္မာျပည္ႀကီး အမွန္တကယ္ တိုုးတက္ေရးအတြက္ မည္သိုု႔ လုုပ္ရမည္၊ က်ိန္စာမသင့္ရန္ မည္သိုု႔ကာကြယ္ရမည္ကိုု ရွင္းလင္းစြာျမင္ၾကမည္ဆိုုလွ်င္ ဤေဆာင္းပါးကိုု အပင္ပန္းခံေရးရက်ိဳးနပ္ပါသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ၎ပညာရွင္မ်ား သတ္မွတ္ခ်က္ႏွင့္ မည္မွ်အံဝင္မႈရွိေၾကာင္း ဒုတိယပိုုင္းတြင္ ပင္ကိုုယ္ေရးသံုးသပ္ခ်က္ကို တင္ျပသြားပါမည္။

ေလးစားစြာျဖင့္

ထြန္းေအာင္ေက်ာ္

ေခတၱ အီသီကာျမိဳ႕၊နယူးေယာက္ျပည္နယ္။

အေမရိကန္ႏုိင္ငံ။